«Τα αυξημένα επίπεδα άγχους στις γυναίκες τραπεζοϋπαλλήλους την περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα»

«ΤΑ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΑΓΧΟΥΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ
ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»

Το άγχος μπορεί να χτυπήσει τον άνθρωπο σε οποιοδήποτε επίπεδο της επιχείρησης και αν εργάζεται, ενώ πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι είναι μια ψυχική ασθένεια, η οποία δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένους τομείς της εργασίας. Για το λόγο αυτό, η προσέγγιση των παραγόντων που το προκαλούν καθώς και οι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης του είναι κρίσιμοι και μελετώνται συνεχώς.

Οι τραπεζικοί υπάλληλοι πολύ συχνά είναι αναγκασμένοι να έρχονται αντιμέτωποι σε καθημερινή βάση με εξοργισμένους πελάτες, των οποίων κατάσχονται οι κατοικίες και η λοιπή τους περιουσία. Επιπλέον οι διευθυντές των τραπεζών πιέζουν τους υπαλλήλους τους, να πετύχουν στόχους πωλήσεων και επιδόσεων οι οποίοι πολλές φορές, δεν είναι ρεαλιστικοί .

Σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να ελεγχθούν οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων στα επίπεδα του άγχους στους υπαλλήλους των Ελληνικών Τραπεζών, καθώς η οικονομική ύφεση στην Ελλάδα, έχει αλλάξει δραματικά τους όρους υπό τους οποίους είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται.

Η απειλή των περικοπών των θέσεων εργασίας, ο φόβος της ανεργίας και η μεγάλη πίεση που προκαλεί η αναδιοργάνωση του τραπεζικού κλάδου, έχει επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία και την ψυχολογία των εργαζόμενων στον τραπεζικό κλάδο. Συγκεκριμένα σε έρευνα της UNIGlobalUnion, του 2013 αναφέρεται πως «η κακή υγεία των εργαζόμενων στην χρηματοπιστωτική βιομηχανία αποτελεί την επόμενη φάση της χρηματοπιστωτικής κρίσης». Παράλληλα, σε άλλη, διεθνή έρευνα που πραγματοποιήθηκε πάλι, από την UNIGlobalUnionτo 2014, η ψυχική υγεία των τραπεζικών υπαλλήλων στις χώρες που διεξήχθη η έρευνα, έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, αφενός μεν, λόγω του φόβου των απολύσεων, αφετέρου λόγω των ασφυκτικών πιέσεων που υφίσταται ώστε να φέρουν σε πέρας στόχους, οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν ρεαλιστικοί. Τα αποτελέσματα δεν αφορούν μόνο τα υψηλόβαθμα στελέχη των τραπεζών, αλλά και αυτούς που βρίσκονται στις χαμηλότερες βαθμίδες (UNIGlobalUnion, 2013).

Το φαινόμενο του άγχους έχει γίνει πολύ κοινό στο σύγχρονο κόσμο.Μια μελέτη που διεξήχθη από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ) αποκαλύπτει ότι κάθε τέταρτο άτομο στον κόσμο υποφέρει από υψηλά επίπεδα άγχους, και μέχρι το 2020, η κατάθλιψηθα είναι ηδεύτερη μεγαλύτερη αιτία του κόσμου, για την αστική πάθηση μετά τις καρδιοαγγειακές παθήσεις. Ως εκ τούτου, ο ρόλος του άγχους στην καθημερινή ζωή χρειάζεται προσοχή. Το άγχος, καθώς και η πρόληψη και η διαχείριση του έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο και ουσιαστικό μέρος της σύγχρονης ζωής (SadekarandPai, 2011).

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Arlie Russell Hochschild(συγγραφέως του βιβλίου «TheTimeBind», 1997), που βασίζονται σε σημαντικές μελέτες οι οποίες διεξήχθησαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, οι εργαζόμενες γυναίκες με οικογένειες δουλεύουν έναν επιπλέον μήνα στο σύνολο ενός έτους, σε σύγκριση με τους άνδρες. Αυτός ο επιπλέον χρόνος που δαπανάται από τις γυναίκες είναι η λεγόμενη «δεύτερη βάρδια» η οποία είναι δουλειά που καταβάλλεται εκτός της κύριας εργασιακής απασχόλησης, όπως η οικιακή εργασία, η διαχείριση του σπιτιού, και η φροντίδα των παιδιών. Όλες οι μελέτες της, δείχνουν ότι οι γυναίκες σε διευθυντικά πόστα μπορεί να εμφανίσουν περισσότερο στρες από τους άνδρες και ότι οι πηγές του στρες σχετίζονται οπωσδήποτε με το φύλο - κυρίως λόγω του ρόλου των γυναικών στην κοινωνία, καθώς και του γεγονότος ότι παρά την πρόοδο σε αυτόν τον ρόλο, τις τελευταίες δεκαετίες, υπάρχουν ακόμα χώρες όπου οι γυναίκες εξακολουθούν να καταλαμβάνουν το μικρότερο ποσοστό εργαζομένων σε οργανισμούς και επιχειρήσεις.

Η διεθνής και η εθνική βιβλιογραφία έδειξε ότι οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στο εργασιακό άγχος σε σχέση με τους άνδρες και αυτό γιατί οι γυναίκες συνήθως προσφέρουν περισσότερο στο σπίτι (στις οικιακές εργασίες, στηδιαχείριση του σπιτιού και στην φροντίδα της οικογένειας).

Στην έρευνα που πραγματοποιήσαμε, στην οποία συμμετείχαν τραπεζοϋπάλληλοι (άνδρες και γυναίκες) από τις 4 μεγάλες τράπεζες της Αθήνας, χρησιμοποιήθηκε η Κλίμακα Hamilton που αποτελεί εργαλείο μέτρησης του Άγχους. Διαπιστώσαμε ότι η πλειοψηφία των ανδρών και των γυναικών έχουν μέτρια αγχώδη διάθεση, ενώ η διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι ότι 6,7% των ανδρών δεν δείχνουν καμία διάθεση άγχους, ενώ όλες οι γυναίκες έχουν, γεγονός που επιβεβαιώνει τις θεωρητικές διαπιστώσεις.

Πιο συγκεκριμένα οι γυναίκες βιώνουν πολλά από τα συμπτώματα πιο έντονα από ό, τι οι άνδρες. Αυτά τα συμπτώματα είναι αγχώδης διάθεση, ένταση (υπερένταση), φοβίες, γνωσιακά, αϋπνία, και καταθλιπτική διάθεση. Σχεδόν τα ίδια ποσοστά των γυναικών και των ανδρών βιώνουν το ίδιο ή ελαφρώς διαφορετικό ποσοστό καρδιαγγειακών συμπτωμάτων και συμπτωμάτων του αυτόνομου Νευρικού Συστήματος (Ν.Σ.). Τέλος, οι άνδρες αντιμετωπίζουν συμπτώματα του μυϊκού συστήματος, γενικά σωματικά συμπτώματα, αναπνευστικά προβλήματα, και ουρογεννητικα συμπτώματα σε μεγαλύτερο βαθμό από ό, τι οι γυναίκες.

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα, ότι οι άνδρες αντιμετωπίζουν περισσότερα σωματικά προβλήματα, ως αποτέλεσμα του στρες στο χώρο εργασίας, ενώ οι γυναίκες βιώνουν ως επί το πλείστον ψυχικά προβλήματα και σε μεγαλύτερο βαθμό.

Σε γενικές γραμμές οι γυναίκες τείνουν να είναι πιο ευάλωτες σε αισθήματα όπως κόπωση, αδυναμία χαλάρωσης, εύκολο κλάμα, αίσθημα ανησυχίας, κ.λ.π.

Η πλειοψηφία των ανδρών (46,7%) δεν εμφανίζουν φοβίες, ενώ μόνο το 33,35% των γυναικών δεν έχουν φοβίες. Ενώ, επίσης, το 33,3% είχαν φοβίες σε μέτριο βαθμό.

Οι γυναίκες έχουν περισσότερο άγχος από τους άνδρες δεδομένου ότι όσον αφορά στην Ένταση (εγρήγορση) το 53,3% των γυναικών παρουσιάζει μέτρια ένταση, ενώ των ανδρών φθάνει στο 40%.

Η πλειοψηφία των ανδρών έχουν ήπια αϋπνία, ενώ η πλειοψηφία των γυναικών έχουν μέτρια αϋπνία. Για άλλη μια φορά μπορούμε να δούμε ότι οι γυναίκες βιώνουν πιο έντονα το φαινόμενο της αϋπνίας από τους άνδρες.

Η πλειοψηφία των ανδρών παρουσιάζουν ήπια καταθλιπτική διάθεση, ενώ η πλειοψηφία των γυναικών έχουν μέτρια καταθλιπτική διάθεση. Υπάρχει ένας αριθμός από παράγοντες που φαίνεται να συμβάλλει στην ανάπτυξη των διαταραχών της διάθεσης .

Σύμφωνα με την έρευνα μας, αυτοί οι παράγοντες μπορούν να ομαδοποιηθούν σε γενετικούς, ψυχοκοινωνικούς και νευροβιολογικούς. Οι Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες περιέχουν τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής και τους ψυχολογικούς παράγοντες, ένας εκ των οποίων είναι το άγχος στον χώρο εργασίας. Έτσι, κάθε φορά που το γυναικείο φύλο παρουσιάζει μέτρια αγχώδης διάθεση, είναι λογικό να παρουσιάζει καταθλιπτική διάθεση στην ίδια έκταση.

Αυτό που παρατηρούμε, στη μελέτη μας, είναι ότι οι γυναίκες τείνουν να παρουσιάσουν αυτά τα συμπτώματα πιο έντονα από ό, τι οι άνδρες, γεγονός που τις κάνει πιο ευάλωτες σε αισθήματα όπως κόπωση, αδυναμία χαλάρωσης, εύκολο κλάμα, αίσθημα ανησυχίας, κλπ Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των υποχρεώσεων στο χώρο εργασίας, παράγοντας ο οποίος είναι μεν κοινός με τους άνδρες, αλλά λόγω και των υποχρεώσεων εκτός εργασίας, οι γυναίκες τείνουν να παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους.

ΑΡΕΤΗ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ MSc

Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν στην Γραμματεία Ισότητας της ΟΤΟΕ,(που αποτελεί το συνδικαλιστικό όργανο των τραπεζοϋπαλλήλων)και η αρμόδια γραμματέας Σοφία Κάντα, δήλωσε ότι τα αποτελέσματα της έρευναςθα αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να βοηθήσουν τις γυναίκες τραπεζοϋπαλλήλους.