Διαχείριση Επαγγελματικής και Οικογενειακής Ζωής:

Βάσει των αποτελεσμάτων του Ευρωπαϊκού Προγράμματος

«Από την Ισορροπία Επαγγελματικής και Οικογενειακής Ζωής στην Διαχείρισή της»

Απρίλιος 2011

1.Πολλαπλός στόχος:Διαχείριση Επαγγελματικής και Οικογενειακής Ζωής από συνδικαλιστική οπτική

Ο συνδυασμός της επαγγελματικής με την ιδιωτική ζωή - ισορροπία εργασίας-οικογένειας - δεν είναι θέμα μόνο ατομικό. Καλεί πολιτικούς, επιχειρήσεις και συνδικαλιστικές οργανώσεις να καταλήξουν σε νέες προσεγγίσεις. Ο μεγάλος αριθμός εργαζομένων, επαγγελματικών στελεχών και μάνατζερ που υποφέρουν από στρες, καθώς και η αύξηση ψυχολογικών διαταραχών που σχετίζονται με την εργασία, μιλά από μόνος του. Η ευρύτατα διαδεδομένη πίεση στην εργασία και η δυνατότητα να είναι κανείς διαρκώς on-line έχουν δημιουργήσει την «κουλτούρα της επείγουσας ανάγκης» , από την οποία πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν - ή δεν θέλουν να - ξεφύγουν. Υπάρχουν διευθυντές και εργαζόμενοι υψηλών επιδόσεων, που δεν αισθάνονται σχεδόν ποτέ ότι είναι εντελώς ελεύθεροι από την εργασία τους. Αυτό έχει συχνά αρνητικές συνέπειες στην προσωπική τους ευημερία και υγεία, καθώς και στις οικογένειές τους και την ιδιωτική τους ζωή.

Έρευνες από πολλές συνδικαλιστικές οργανώσεις δείχνουν ότι πολλά μέλη θέλουν τα συνδικάτα τους να δώσουν έμφαση σε ζητήματα προσωπικής-επαγγελματικής ζωής στα προγράμματά τους, και ορισμένες οργανώσεις το έχουν ήδη κάνει. Υπάρχουν, ωστόσο, όρια στις εξωτερικές επιρροές:άτομα με υψηλά προσόντα έχουν συνήθως ισχυρή ταύτιση με την εργασία τους. Αυτό που τους δίνει κίνητρα αλλά και τους επιβαρύνει ταυτόχρονα δεν διακρίνεται πάντα με σαφήνεια. Οι εργάτες της γνώσης βλέπουν τους εαυτούς τους ως διαμορφωτές των καταστάσεών τους και όχι ως θύματα. Επομένως, είναι σημαντικό να βελτιωθούν οι βασικές προϋποθέσεις και να προσφερθεί βοήθεια χωρίς να περιοριστεί η επαγγελματική αυτονομία των εργαζομένων ή να δοθεί η εντύπωση του πατερναλισμού.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ειδική περίπτωση των μάνατζερ. Βρισκόμενοι ανάμεσα σε στελέχη και εργαζόμενους, εκτίθενται συχνά στα συγκρουόμενα αιτήματα που προέρχονται από πάνω και από κάτω, και βέβαια και από τους πελάτες. Ενώ παλεύουν μα τα δικά τους προβλήματα ισορροπίας οικογενειακής-εργασιακής ζωής, επηρεάζουν επίσης και την ισορροπία οικογενειακής-εργασιακής ζωής των υφισταμένων τους. Επίσης, δεν πρέπει να υποτιμάται η λειτουργία τους ως πρότυπα για τους εργαζόμενους.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ισορροπία οικογενειακής-εργασιακής ζωής είναι ποικίλοι. Το εάν οι άνθρωποι είναι σε θέση να φέρουν σε ισορροπία την οικογενειακή και εργασιακή τους ζωή εξαρτάται από πολλά πράγματα. Περιλαμβάνουν νομικές και κοινωνικές συνθήκες, ιδιαίτερες συνθήκες της επιχείρησης και προσωπικές προτιμήσεις και τις επιλογές των εργαζομένων. Κατά συνέπεια, η διαχείριση οικογενειακής-εργασιακής ζωής δεν αποτελεί μεμονωμένο θέμα, και θα πρέπει να ενσωματωθεί σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από την οργάνωση της ομάδας και την διευθέτηση του χρόνου εργασίας, μέχρι το σχεδιασμό μέσων επικοινωνίας και παροχές παιδικής μέριμνας.

Στο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Από την Ισορροπία Επαγγελματικής και Οικογενειακής Ζωής στην Διαχείρισή της» η UNI Europa P & MS (τμήμα στελεχών) εξέτασε τι μπορούν να κάνουν τα συνδικάτα για την στήριξη των μάνατζερ και των εργαζομένων της γνώσης για την αποτελεσματική εξισορρόπηση οικογενειακής και εργασιακής ζωής τους. Το πρόγραμμα περιελάμβανε την εκπόνηση σειράς συστάσεων για τη διαχείριση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής του προσωπικού υψηλής ειδίκευσης. Είναι δομημένο γύρω από τρία βασικά σημεία:τις υπηρεσίες υποστήριξης για τα μέλη, τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, και την άσκηση επιρροής στο πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον.

Με το έγγραφο αυτό, η UNI Europa θέτει στη διάθεση των οργανώσεων μελών της την τεχνογνωσία που αναπτύχθηκε στο πρόγραμμα. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι βασικές προϋποθέσεις ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό από τη μία χώρα στην άλλη, και περιλαμβάνουν την οριοθέτηση μεταξύ των κρατικών ρυθμίσεων και εκείνων που έχουν συμφωνηθεί συλλογικά. Για παράδειγμα, όσον αφορά τη γονική άδεια ή το χρόνο εργασίας. Ο στόχος των βασικών σημείων είναι να παρέχουν στα συνδικάτα προτάσεις, οι οποίες, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες τους, μπορούν να εφαρμοστούν ή να προσαρμοστούν. Επιπλέον, σε συνημμένο παράρτημα παραθέτεται ευρύ φάσμα πιθανών δραστηριοτήτων στον τομέα της διαχείρισης οικογενειακής και εργασιακής ζωής. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις καλούνται να παρέχουν ανατροφοδότηση στην UNI Europa P & MS, ώστε να βοηθήσει στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στη διαχείριση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής.

2. Συστάσεις:Συνδικαλιστική προσέγγιση στη Διαχείριση Επαγγελματικής και Οικογενειακής Ζωής

2.1. Συνδικαλιστική στήριξη για τα μέλη

• Ανάπτυξη ικανοτήτων:ενίσχυση της συνδικαλιστικής αρμοδιότητας στον τομέα της διαχείρισης οικογενειακής και εργασιακής ζωής
• Mainstreaming- Ενσωμάτωση στο κύριο ρεύμα:η διαχείριση οικογενειακής και εργασιακής ζωής να μπαίνει ως μόνιμο θέμα σε όλους τους σχετικούς τομείς συνδικαλιστικής δραστηριότητας
• Συνδικαλιστικοί εκπρόσωποι και Ευρωπαϊκά Εργασιακά Συμβούλια:να ενθαρρύνουν την ένταξη ζητημάτων οικογενειακής και εργασιακής ζωής και τη διάδοση των πληροφοριών.
• Ανάπτυξη και διάδοση των βέλτιστων πρακτικών από την UNI Europa:σχεδιασμός με προορισμό τα σωματεία-μέλη (μεταφορά τεχνογνωσίας, αποφυγή επικαλύψεων)
• Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις ως πρότυπα προς μίμηση:καλές πρακτικές διαχείρισης οικογενειακής και εργασιακής ζωής, στις δικές μας οργανώσεις.
• Εκστρατείες: ενημερωτικές εκστρατείες προς ομάδες-στόχους, και δραστηριότητες διαχείρισης οικογενειακής και εργασιακής ζωής επικεντρωμένες σε εκδηλώσεις
• Υπηρεσία υποστήριξης: ειδικές υπηρεσίες τηλεσυμβουλευτικής για τα μέλη των συνδικάτων
• Οδηγίες: πρακτικές συμβουλές, φυλλάδια για τους επαγγελματίες και τους μάνατζερ
• Επικοινωνία: χρήση κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης για την προσέγγιση στόχοθετημένου κοινού

2.2. Συλλογικές συμβάσεις εργασίας

• Συστηματική θεώρηση της ισορροπίας οικογενειακής και εργασιακής ζωής στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Κεντρικός στόχος:«η ευημερία στην εργασία και μέσω της εργασίας»
• Αξιολόγηση των ανησυχιών των μελών και των εν δυνάμει μελών και των εταιρειών ως σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη της θέσης των συνδικαλιστικών οργανώσεων
• Αντιμετώπιση της ισορροπίας οικογενειακής και εργασιακής ζωής, ως διατομεακό θέμα, που συστηματικά και ρητά αναφέρεται σε σειρά θεμάτων στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Χρόνος & Χώρος Εργασίας:

Ένας κρίσιμος παράγοντας στην ισορροπία οικογενειακής και εργασιακής ζωής είναι ο χρόνος εργασίας. Ωστόσο, μια μηχανική μείωση των ωρών εργασίας δεν θα επαρκεί. Αυτό που χρειάζεται είναι ευέλικτα ωράρια εργασίας και συντονισμός με τα προγράμματα για την προαγωγή της υγείας και τη άδεια γονικής μέριμνας / φροντίδας, και με πολιτικές για τους ηλικιωμένους:

• Δεν συνιστάται μείωση του χρόνου εργασίας ως μεμονωμένο μέτρο, δεδομένου ότι συχνά αυτό εμπεριέχει τον κίνδυνο της εντατικοποίηση της εργασίας.

Προτείνουμε:

ØΕυέλικτες ρυθμίσεις χρόνου εργασίας

ØΛογαριασμούς χρόνου εργασίας, οι εργαζόμενοι μπορούν να αποφασίζουν οι ίδιοι πότε να αρχίζει και να τελειώνει εργάσιμη ημέρα τους

ØΛογαριασμούς μακροπρόθεσμου χρόνου με τη δυνατότητα διεκδίκησης εκπαιδευτικών αδειών ( sabbaticals), παρατεταμένης άδειας ή πρόωρης συνταξιοδότησης

ØΣαφείς συμβάσεις με καθορισμένη αμοιβή (πριμ) για υπερωριακή εργασία

• Δικαιώματα διακοπής καριέρας, όχι μόνο για ανατροφή παιδιών, αλλά και για περαιτέρω εκπαίδευση (δια βίου μάθηση)
• Επιλογές για τηλεργασία σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Συμφωνία για την Τηλεργασία κατόπιν διαπραγμάτευσης από τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους
• Προσαρμογή των χρονοδιαγραμμάτων των συνεδριάσεων στις ανάγκες των γονέων / εργαζομένων με μερική απασχόληση (προβλέψιμος χρόνος λήξης των συνεδριάσεων το απόγευμα)
• Συνεδριάσεις και κατάρτιση κατά τη διάρκεια του κανονικού ωραρίου εργασίας (όχι βράδυ ή Σαββατοκύριακα)

Εργασία:

• Ρεαλιστικούς στόχους και χρονοδιαγράμματα, σαφή ιεράρχηση των καθηκόντων
• Αποφύγετε τις συχνές διακοπές της εργασίας
• Εγκαταστήστε τακτικούς μηχανισμούς ενημέρωσης
• Αποφύγετε τον υπερβολικό φόρτο εργασίας και εγκαταστήστε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης εργασιακής εξουθένωσης
• Διαδικασίες εποπτείας:εμπιστευτικός διάλογο για θέματα εργασίας και στρες
• Τακτικοί έλεγχοι υγείας για τα επαγγελματικά και διευθυντικά στελέχη

Γονική μέριμνα / φροντίδα ηλικιωμένων:

• Ωφέλειες από τις μισθολογικές εξελίξεις της ομάδας αναφοράς κατά τη διάρκεια της απουσίας
• Σύνδεση με την εργασία κατά τη διάρκεια της άδεια γονικής μέριμνας / φροντίδας (π.χ., μέσω του συστήματος παροχής συμβουλών)
• Συστηματικός και έγκαιρος σχεδιασμός επαναφοράς στην εργασία
• Επέκταση των προγραμμάτων για ανασυγκροτημένες οικογένειες και για τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια και οικογένειες
• Αντίστοιχα συστήματα άλλων εξαρτώμενων ατόμων που απαιτούν φροντίδα και προσοχή

Υπηρεσίες επιχείρησης:

• Προγράμματα υγείας (π.χ. ιατρικές επισκέψεις, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, οφθαλμολογικές εξετάσεις, ασκήσεις για την πλάτη, μασάζ κλπ. )
• Αθλητικές εγκαταστάσεις, χώροι ανάπαυσης
• Παιδικοί σταθμοί στον χώρο εργασίας ή ισοδύναμα κουπόνια
• Υπηρεσίες κατ'οίκον

Μέτρα για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους:

• Προσαρμογή της περιγραφής των θέσεων εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ικανότητες και τα ενδιαφέροντα των μεγαλύτερων σε ηλικία συναδέλφων
• Μειωμένο / ευέλικτο ωράριο εργασίας (με παράλληλη εξασφάλιση σταθερών συνταξιοδοτικών παροχών στην ηλικία συνταξιοδότησης)
• Υποστήριξη για τη μακροπρόθεσμη απασχολησιμότητα, την προώθηση της ανάπτυξης δεξιοτήτων και της δια βίου μάθησης

2.3. Συνδικαλιστική επιρροή στο πολιτικό, νομικό και κοινωνικό περιβάλλον.

Λόμπι:Πρωταγωνιστές και κανάλια

• Τοπικό επίπεδο (αν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί μέσω των τοπικών συνδικαλιστικών οργανώσεων):τοπικοί πολιτικοί, θρησκευτικές και πολιτιστικές κοινότητες, αθλητικοί σύλλογοι, παιδικοί σταθμοί, εγκαταστάσεις πρόνοιας, κλπ.
• Εθνικό επίπεδο:το Κοινοβούλιο (π.χ., σε θέματα εργατικού δικαίου, χρόνου εργασίας και δια βίου μάθησης), εργοδότες, ΜΚΟ, δημοψηφίσματα, μέσα μαζικής ενημέρωσης / εκστρατείες δημοσίων σχέσεων (και δράση στο πλαίσιο των συνδικαλιστικών οργανώσεων)
• Επίπεδο ΕΕ (συντονίζεται από UNI Europa):Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Διάλογος, αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας και προώθηση της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής σε θέματα ισορροπίας οικογενειακής και εργασιακής ζωής μέσω νέων πρωτοβουλιών.

Σχετικά Θέματα:

• Παιδική μέριμνα
• Φροντίδα εξαρτημένων ατόμων
• Ευέλικτα μοντέλα χρόνου εργασίας
• Κινητή εργασία
• Γονική άδεια, άδειες και εκπαιδευτικές άδειες
• Δια βίου μάθηση
• Υγεία, φυσικές δραστηριότητες
• Επαναφορά στην εργασία, μετά από διακοπή επαγγελματικής σταδιοδρομίας
• Ο περιορισμός του ωραρίου εργασίας (επίσης των μη καταγεγραμμένων ώρών)